Superćelijska oluja intenzivna je grmljavinska oluja s mezociklonom, odnosno rotirajućim uzlaznim strujanjem. Zbog ove rotacije nazivaju se i rotirajuće grmljavinske oluje.
Među četiri vrste grmljavinskih oluja (superćelijske, olujne, višećelijske i jednoćelijske), superćelijske su najrjeđe, ali potencijalno i najjače. Ove oluje mogu dominirati lokalnim vremenom i protezati se na području širine do 32 kilometra te obično traju dva do četiri sata.
- TEKST SE NASTAVLJA NAKON OGLASA -
Geografska distribucija
Superćelijske oluje mogu se pojaviti diljem svijeta pod određenim vremenskim uvjetima. Značajne regije uključuju visoke ravnice u središnjim Sjedinjenim Državama, dijelove Južne Amerike, Bangladeš i istočnu Indiju, Južnu Afriku i istočnu Australiju. Povremeno se javljaju u drugim područjima srednje geografske širine poput Europe i istočne Kine. Nažalost, tome smo posvjedočili i prošle godine u Hrvatskoj, gdje je superćelijska oluja prouzročila ogromnu štetu te čak odnijela i četiri života.
Vrste superćelijskih oluja
Superćelijske oluje mogu se klasificirati u tri vrste: klasične (normalna razina oborine), s niskim oborinama (low precipitation ili LP) i s visokim oborinama (high precipitation ili HP). LP superćelije češće su u sušnim klimama poput visokih ravnica Sjedinjenih Država, dok se HP superćelije nalaze u vlažnim regijama. Iako se mogu pojaviti bilo gdje pod pravim uvjetima, superćelijske oluje najčešće su u takozvanoj Aleji tornada u visokim ravnicama Sjedinjenih Država. Druge regije s velikom pojavom uključuju dijelove Europe, Tornado koridor u Argentini, Urugvaj i južni Brazil.
Karakteristike superćelijskih oluja
Superćelije su obično izolirane od drugih grmljavinskih oluja, iako ponekad mogu biti ugrađene u liniju oluje. To su kvazistacionarne oluje koje se često nalaze u toplom sektoru sustava niskog tlaka i kreću se prema sjeveroistoku duž hladne fronte. Superćelijske oluje mogu odstupati od srednjeg vjetra, pomičući se desno ili lijevo u odnosu na vertikalno smicanje vjetra. Povremeno se mogu podijeliti i u dvije superćelijske oluje sa suprotnim rotacijama, piše Zimo.
Anatomija superćelijske oluje
Struktura superćelije uključuje nekoliko različitih značajki:
- TEKST SE NASTAVLJA NAKON OGLASA -
1. Prekoračenje vrha, odnosno kupolasto obilježje iznad najjačeg uzlaznog strujanja, koje se probija kroz troposferu u nižu stratosferu.
2. Nakovanj, koji nastaje kada se uzlazno strujanje sudari s gornjom troposferom i raširi, stvarajući izgled poput police ispred oluje.
- TEKST SE NASTAVLJA NAKON OGLASA -
3. Baza bez oborina, odnosno područje ispod glavnog uzlaznog toka gdje dolazi do priljeva, često relativno bez oborina.
4. Zidni oblak, koji se formira se blizu spoja između silaznog i uzlaznog strujanja i može ukazivati na potencijal tornada.
- TEKST SE NASTAVLJA NAKON OGLASA -
5. Mammatus oblaci, odnosno gomoljaste formacije oblaka ispod nakovnja, stvorene propadanjem hladnog zraka.
6. Prednje bočno silazno strujanje, odnosno područje najjačih i raširenih oborina, omeđeno specifičnom vrstom oblaka.
- TEKST SE NASTAVLJA NAKON OGLASA -
7. Stražnje bočno silazno strujanje, koje je složeno i o kojem se nedovoljno zna, a smatra se da igra ulogu u tornadogenezi i uzrokuje štetu od vjetra.
8. Bočna linija, odnosno linija manjih kumulusa (oblaka) formirana toplim uzlaznim zrakom uvučenim u glavno uzlazno strujanje.
- TEKST SE NASTAVLJA NAKON OGLASA -
Superćelijske su oluje fascinantni, ali potencijalno opasni vremenski fenomeni koji mogu uzrokovati loše vremenske uvjete, uključujući tornada, tuču i jake vjetrove. Razumijevanje njihove strukture i ponašanja presudno je za predviđanje i spremnost na njih.
